
ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΗΜΕΡΑ AIDS
Η 1η Δεκεμβρίου κάθε έτους καθιερώθηκε σαν Παγκόσμια Ημέρα κατά του AIDS με απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας το 1988,είναι μια υπενθύμιση σε όλο τον κόσμο ότι πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες για μηδενισμό των νέων μολύνσεων και των θανάτων, την εξάλειψη των ανισοτήτων και τελικά την εξάλειψη της επιδημίας αυτής.
HIV σημαίνει Human Immunodeficiency Virus, δηλαδή Ιός της Ανθρώπινης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας ενώ AIDS σημαίνει Acquired Immune Deficiency Syndrome, δηλαδή Σύνδρομο Επίκτητης Ανοσολογικής Ανεπάρκειας και είναι η προχωρημένη μορφή της νόσου που οφείλεται στον ιό HIV. Το στάδιο δηλαδή της νόσου όπου το ανοσολογικό σύστημα έχει καταρεύσει και οι πάσχοντες νοσούν συχνότερα από λοιμώξεις και δη τις λεγόμενες ευκαιριακές και νεοπλάσματα.
Το 1981-1982 στις Ηνωμένες Πολιτείες διαπιστώθηκαν κρούσματα «ασυνήθων» λοιμώξεων σε ομοφυλόφιλους, ναρκομανείς και αιμορροφιλικούς μεταγγιζόμενους και εμφανίζεται ο όρος AIDS.
Το 1983 η ομάδα του Luc Montagnier στη Γαλλία και το 1984 η ομάδα του Robert Gallo στις ΗΠΑ ανακαλύπτουν ξεχωριστά τον HIV.Οι Γάλλοι τον ονόμασαν αρχικά LAV και οι Αμερικανοί HTLVIII. To 1986 αποδείχθηκε ότι επρόκειτο για τον ίδιο ιό, τον αιτιολογικό παράγοντα του AIDS και έλαβε το οριστικό του όνομα.
Το 1987 έχουμε την εισαγωγή του πρώτου αντιρετροϊκού του AZT ενώ το 1995-1996 προστίθενται στη θεραπευτική φαρέτρα δύο νέες κατηγορίες αντιρετροϊκών οι λεγόμενοι αναστολείς πρωτεάσης και οι μη νουκλεοσιδικοί αναστολής της ανάστροφης μεταγραφάσης. Αρχίζουν οι συνδυασμένες θεραπείες . Η πρόγνωση της νόσου (σε αυτούς που έχουν πρόσβαση σε θεραπεία και ιατρική φροντίδα) αλλάζει δραματικά. Οι θάνατοι μειώνονται. Σήμερα ασθενείς υπό θεραπεία με έναρξή της πριν επέλθει σημαντική ανοσοκαταστολή έχουν προσδόκιμο επιβίωσης παρόμοιο με αυτό του γενικού πληθυσμού.
Παράλληλα με την προσπάθεια για ανάπτυξη νέων πιο αποτελεσματικών φαρμάκων με λιγότερες παρενέργειες και πιο εύχρηστων στη λήψη ( ο μεγάλος αριθμός χαπιών στην αρχή της συνδυασμένης θεραπείας (HAART) και οι πολλαπλές λήψεις σταδιακά περιορίστηκαν), εντάθηκαν οι προσπάθειες για πρόσβαση περισσοτέρων ανθρώπων (ειδικά στις τρίτες χώρες) στη θεραπεία. Σημαντικό ρόλο έπαιξε η απόφαση που επέτρεψε στις αναπτυσσόμενες χώρες να παράγουν γενόσημα (άρα και φτηνότερα φάρμακα). Σήμερα υπολογίζεται ότι τα ¾ των πασχόντων παγκοσμίως παίρνουν θεραπεία.
Σημαντικά βήματα στην αποτροπή νέων λοιμώξεων και ειδικά στα άτομα υψηλού κινδύνου έχει η ανάπτυξη των στρατηγικών της προφύλαξης μετά την έκθεση (PEP) αλλά και της προφύλαξης προ της έκθεσης (PREP).
Ο στόχος της Παγκόσμιας Κοινότητας είναι μέχρι το 2030 να τερματισθεί η επιδημία τουAIDS σαν απειλή για τη Δημόσια Υγεία ( πλησιάζουν τα 40.000.000 οι νεκροί από τη νόσο τα τελευταία 40 χρόνια). Δυστυχώς όμως φαίνεται ότι η πανδημία του Covid φαίνεται ότι ναρκοθετεί σε ένα βαθμό τον στόχο αυτό.
Εν συντομία θα παραθέσω συνοπτικά ορισμένα δεδομένα που αφορούν τη νόσο , την εμφάνιση και τη διάγνωση της που καλό είναι να τα γνωρίζει και το ευρύ κοινό για να απευθύνεται γρήγορα σε αρμόδιες δομές.
1. Η λοίμωξη από ιό HIV διακρίνεται σε οξεία και χρόνια με ή χωρίς AIDS. Η οξεία λοίμωξη μπορεί να είναι ασυμπτωματική ή με πολύ ήπια συμπτώματα ιογενούς λοιμώξεως ή να εμφανιστεί με εικόνα «συνδρόμου τύπου λοιμώδους μονοπυρηνώσεως»
2. H νόσος μεταδίδεται με σεξουαλική επαφή, αιματογενώς ή περιγεννητικώς. Καλό είναι να γνωρίζουν οι ενδιαφερόμενοι ότι ο κίνδυνος ανά σεξουαλική επαφή (αν ο σεξουαλικός σύντροφος είναι οροθετικός) έχει ως εξής: πρωκτική επαφή 1/72 σε παθητική και 1/900 σε ενεργητική. Κολπική επαφή 1/1250 μέχρι 2.500 και στοματική μέχρι 4/10.000. ΕΝΝΟΕΙΤΑΙ ΟΤΙ ΟΙ ΜΟΛΥΝΣΕΙΣ ΑΥΤΕΣ ΜΗΔΕΝΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΠΡΟΦΥΛΑΚΤΙΚΟΥ.Αιματογενώς σε μεταγγίσεις αν η φιάλη είναι μολυσμένη η μετάδοση είναι σχεδόν καθολική, σε κοινή χρήση σύριγγας 1/150, σε υποδόριoτραυματισμό από μολυσμένη βελόνα 1/435 και μέσω βλεννογόνων 1/1000.
3. Όσον αφορά τα διαθέσιμα τεστ για HIV αυτά είναι πολύ ευαίσθητα και ειδικά και θετικοποιούνται πολύ γρήγορα από την μετάδοση της λοιμώξεως. Τα μεν τεστ ιϊκού φορτίου από την δέκατη μέρα από της μεταδόσεως ενώ τα τέταρτης γενιάς τεστ αντισωμάτων και αντιγόνου από την 15η ημέρα.
4. Εντός τριημέρου πρέπει να γίνει έναρξη της προφυλακτικής αγωγής (PEP) αν υπάρχει έκθεση βάσει των προλεχθέντων , ή σε άτομο ή αντικείμενο που πιθανολογείται ή δεν μπορεί να αποκλεισθεί ή μόλυνση από HIV.
5. Επίσης προ έκθεσης προφύλαξη (PREP} μπορεί να χορηγηθεί σε ομάδες αυξημένου κινδύνου για μόλυνση από τον ιό.
Εν συνόψει:
Παγκοσμίως οι νέες λοιμώξεις από HIV έχουν μειωθεί.
Τα μέτρα πρόληψης πρέπει να προπαγανδίζονται συνεχώς και να μην ατονούν
Μεγάλη μερίδα παγκοσμίως των πασχόντων έχει αποκτήσει πρόσβαση σε αποτελεσματικές θεραπείες.
Οι πάσχοντες υπό θεραπεία έχουν πολύ καλή πρόγνωση.
Δεν έχει ακόμα βρεθεί θεραπεία οριστικής ίασης.
Οι πολίτες σε υποψία έκθεσης ή νόσησης μπορούν να απευθύνονται στις μονάδες ειδικών λοιμώξεων ή σε λοιμωξιολόγους ώστε να προβαίνουν σε σχετικό έλεγχο και αν χρειάζεται αγωγή.
Ο στόχος για εξάλειψη της επιδημίας μέχρι το 2030 παραμένει ενεργός.
Επιμέλεια
Δρ. Π.Φανουργιάκης – Παθολόγος-Λοιμωξιολόγος