Οστεοπόρωση

Οστεοπόρωση

ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

Ως Οστεοπόρωση ορίζεται η ελάττωση της οστικής πυκνότητας  σε τόσο σημαντικό βαθμό ώστε εξαιτίας της μείωσης της μηχανικής αντοχής του οστού να προκαλούνται αναίτια κατάγματα. Η οστεοπόρωση αποτελεί ποσοτική μεταβολή του οστίτη ιστού, χωρίς να μεταβάλλεται η ποιοτική του σύσταση δηλαδή η αναλογία κολλαγόνου και υδροξυαπαιτίτη, όπως συμβαίνει στην οστεομαλακία. Η οστική πυκνότητα αυξάνει γρηγορότερα στους άντρες έτσι ώστε κατά την ενηλικίωση είναι 30%-50% μεγαλύτερη σε αυτούς από ότι στις γυναίκες.

Οστική απώλεια συμβαίνει με την πάροδο του χρόνου και στα δυο φύλα, αλλά είναι μεγαλύτερη στις γυναίκες. Η ταχεία οστική απώλεια που πλήττει το γυναικείο φύλο συμπίπτει με την ηλικία της εμμηνόπαυσης. Μετά την ηλικία της εμμηνόπαυσης  οι γυναίκες χάνουν το 15% της οστικής πυκνότητας ανά δεκαετία, ενώ οι άντρες μόνο το 4%. Σε γενικές γραμμές ο αριθμός των οστεοπορωτικών γυναικών αυξάνει εκθετικά μετά το 50 έτος της ηλικίας. Το ποσοστό της οστικής απώλειας που καταδεικνύει αν ένα άτομο είναι οστεοπορωτικό, ορίζεται από την απόκλιση από το μέσο όρο της κορυφαίας οστικής πυκνότητας. Απώλεια ως μια σταθερή απόκλιση (SD) θεωρείται φυσιολογική. Απώλεια μεταξύ 1SD ως 2,5 SD είναι ενδεικτική οστεοπενίας. Η διάγνωση της οστεοπόρωσης τίθεται από απώλεια μεγαλύτερη των 2,5 SD.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗΣ

Μετά το 50 έτος στις γυναίκες και μετά το 40 έτος στους άντρες υπάρχει οστική απώλεια. Στις γυναίκες η απώλεια οστού είναι ταχύτερη. Οι παράγοντες κινδύνου για την εγκατάσταση της οστεοπόρωσης είναι:

– H πρόωρη εμμηνόπαυση
– Η διατροφή πτωχή σε ασβέστιο. Η εντερική απορρόφηση του ασβεστίου (απαραίτητου στοιχείου για τη σύνθεση του οστού)  μειώνεται με την εμμηνόπαυση.
–  Η έλλειψη βιταμίνης D (η βιταμίνη αυτή κατέχει σημαντικό ρόλο στην ομοιοστασία του ασβεστίου).
– Η υψηλή πρόσληψη λευκωμάτων διότι προδιαθέτει σε οστεοπενία.
– Το κάπνισμα. Από μελέτες φαίνεται πως οι καπνίστριες έχουν νωρίτερα εμμηνόπαυση και καταβολίζουν πιο γρήγορα τα εξωγενώς χορηγούμενα οιστρογόνα.
– Η κατάχρηση καφέ και τσαγιού εξαιτίας του ότι προκαλούν ασβεστιουρία.
– Η κατάχρηση αιθυλικής αλκοόλης φαίνεται πως επιδρά τοξικά στους οστεοβλάστες.
– Το σωματικό βάρος. Οι παχύσαρκες γυναίκες προστατεύονται από την οστεοπόρωση εξαιτίας των υψηλών επιπέδων οιστρογόνων.
– Η λήψη κορτικοστεροειδών μειώνει την απορρόφηση ασβεστίου από το έντερο, αυξάνει την απέκκριση του από τα ούρα και περιορίζει τη δράση της βιταμίνης D.
– Ο διαβήτης τύπου Ι. προκαλεί οστεοπόρωση πιθανώς λόγω χαμηλών επιπέδων του αυξητικού παράγοντα.
– Η σωματική αδράνεια. Η ακινητοποίηση οδηγεί σε απώλεια οστικής πυκνότητας.

 

Οστεοπόρωση

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 

Οι επιπτώσεις της οστεοπόρωσης καθορίζονται από το σημείο του σκελετού που πλήττεται καθώς και από το βαθμό της οστικής απώλειας. Τα κλινικά ευρήματα είναι τα κάτωθι:

– Κατάγματα. Σε μερικές περιπτώσεις τα κατάγματα του ισχίου, της κερκίδας  και των σπονδυλικών σωμάτων αποτελούν την πρώτη κλινική εκδήλωση της νόσου.
– Κύφωση και απώλεια ύψους. Η απώλεια του αναστήματος αποτελεί χαρακτηριστικό σύμπτωμα της οστεοπόρωσης. Η κύφωση της θωρακικής μοίρας συνοδεύεται από αντισταθμιστική λόρδωση της οσφυικής.
– Διαταραχές της αναπνευστικής και καρδιακής λειτουργίας σε βαριές παραμορφώσεις και δυσμορφία των θωρακικών σπονδύλων.

ΠΩΣ ΓΙΝΕΤΑΙ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ 

Η διάγνωση της οστεοπόρωσης τίθεται με τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας με μέθοδο DEXA και πρέπει να είναι μικρότερη από 2,5 αποκλίσεις από τη μέση τιμή νεαρών γυναικών (Τ-score) και αναφέρεται σε γυναίκες μεταεμμηνοπαυσιακές τις Καυκάσιας φυλής. Για τις προεμμηνοαπαυσιακές γυναίκες και τους άντρες διαφόρων ηλικιών  η ISCD (international society for clinical densinometry) έχει θεσπίσει ειδικά κριτήρια που περιλαμβάνουν τιμές από τη μέθοδο DEXA και ύπαρξη ή όχι παραγόντων κινδύνου. Για την αντικειμενική εκτίμηση της οστεοπόρωσης  η ακτινολογική απεικόνιση του σκελετού είναι υποβοηθητική.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ 

Η αντιμετώπιση της οστεοπορωτικής νόσου στηρίζεται στην:

– Εντόπιση της αιτίας της απώλειας της οστικής πυκνότητας.
– Σωστή θεραπευτική αγωγή.
– Εκτίμηση της πορείας των θεραπευτικών επιλογών. Σημαντικό μέτρο είναι η πρόληψη που στοχεύει στην επίτευξη της κορυφαίας οστικής πυκνότητας και οδηγεί στην δημιουργία και στη συντήρηση καλύτερης ποιότητας οστών. Αυτό επιτυγχάνεται με την αποφυγή των παραγόντων κινδύνων και την κάλυψη των ημερήσιων αναγκών σε ασβέστιο και βιταμίνη D.

H δευτερογενής πρόληψη περιλαμβάνει:

– Θεραπεία υποκατάστασης με οιστρογόνα σε γυναίκες με πρόωρη εμμηνόπαυση.
– Χορήγηση αντικαταβολικών ουσιών (ραλοξιφαίνης, καλσιτονίνης και διφωσφονικών) σε γυναίκες με οστεοπορωτική νόσο ή σε γυναίκες αυξημένου κινδύνου.
– Εξατομίκευση της φαρμακευτικής αγωγής.
– Αύξηση της πρόσληψης γαλακτοκομικών.
– Διακοπή καπνίσματος και κατάχρησης αιθυλικής αλκοόλης.
– Αύξηση της κινητικής δραστηριότητας του ασθενούς.
– Αποφυγή των πτώσεων ιδιαίτερα ατόμων μεγάλης  ηλικίας προς αποφυγή των καταγμάτων.
– Διόρθωση συνοδών παθήσεων που συμβάλλουν στην ελάττωση της οστικής πυκνότητας.