ΤΙ ΕΙΝΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ – ΓΕΝΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ 

Ο τράχηλος είναι το κατώτερο τμήμα της μήτρας. Έχει σχήμα σωλήνος, μήκους περί τα 2-3 cm. Ο τράχηλος, παρεμβάλλεται ανατομικά μεταξύ της μήτρας και του κόλπου. Χωρίζεται σε δύο μοίρες (τμήματα): την ενδοκολπική και την υπερκολπική. Το εσωτερικό του αυλού του τραχήλου κατά το ενδοκολπικό του τμήμα, επενδύεται (καλύπτεται) από πολλούς στίχους κυττάρων πλακώδους μορφής (πολύστιβο πλακώδες επιθήλιο).

Το αντίστοιχο υπερκολπικό τμήμα επενδύεται από ένα στίχο κυττάρων κυλινδρικού σχήματος (μονόστιβο κυλινδρικό επιθήλιο). Στο τμήμα αυτό, υπάρχει εκκριτική δραστηριότητα και παράγεται βλέννη από τραχηλικούς αδένες. Η τραχηλική βλέννη προφυλάσσει, ως πώμα, από την είσοδο μικροβίων στην μήτρα και στις σάλπιγγες και χρησιμεύει για την παραλαβή και ενεργοποίηση των σπερματοζωαρίων κατά την γενετήσια (σεξουαλική) επαφή. Η περιοχή όπου ο μονός στίχος κυλινδρικών κυττάρων του τραχήλου, μεταβάλλεται στους πολλούς στίχους των πλακωδών κυττάρων, είναι γνωστή ως ζώνη μεταπτώσεως. Η ζώνη αυτή, αποτελεί την κύρια περιοχή αναπτύξεως του καρκίνου του τραχήλου.

Σχετικά με τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, οι περισσότερες  γυναίκες προσέρχονται στον γυναικολόγο, στις περιπτώσεις που έχουν καταγραφεί παθολογικά ευρήματα, μετά από προηγηθείσα δοκιμασία (τεστ) Παπανικολάου. Σε προχωρημένα στάδια της νόσου, το συνηθέστερο σύμπτωμα είναι η εκδήλωση αιμορραγίας, ή η εμφάνιση βλεννωδών υγρών από τον κόλπο. Επίσης, κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ δύο περιόδων, μπορεί να εμφανίζονται αιμορραγίες. Ακόμη, γυναίκες που βρίσκονται στο στάδιο το μετά την εμμηνόπαυση, είναι δυνατόν να αναφέρουν περιστατικά αιμορραγίας από τον κόλπο, τα οποία περιγράφουν ως «έμμηνη ρήση». Συχνό σύμπτωμα επίσης, αποτελεί και η αιμορραγία μετά από γενετήσια (σεξουαλική) επαφή, η οποία οφείλεται στην ευθρυπτότητα του προσβεβλημένου από νεοπλασία τραχήλου. Σε πολύ προχωρημένες περιπτώσεις παρουσιάζεται δύσοσμη έκκριση ορώδους υγρού από τον κόλπο – λόγω νέκρωσης των προσβεβλημένων περιοχών του τραχήλου ή αλλοίωσης των υπαρχόντων υπολειμμάτων αίματος. Σε εμφάνιση τέτοιων φαινομένων συνιστάται άμεση εξέταση από γυναικολόγο, ο οποίος θα προβεί στις απαραίτητες ενέργειες για την αντιμετώπιση του προβλήματος.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ – ΠΩΣ ΠΡΟΚΑΛΕΙΤΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΡΑΧΗΛΟΥ 

Τα αίτια της νόσου δεν έχουν αποσαφηνιστεί. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας έχει συσχετισθεί με ορισμένους παράγοντες οι οποίοι φαίνεται ότι παίζουν σημαντικό ρόλο στην εκδήλωσή του.

Τέτοιοι παράγοντες είναι οι παρακάτω:

1) Το κάπνισμα όπως και σε άλλες περιπτώσεις έχει συσχετιστεί με την καρκινογένεση.

2) Η ηλικία. Η νόσος παρουσιάζεται συχνότερα σε μεγαλύτερες γυναίκες (μέσης ηλικίας).

3) Η μόλυνση από ιούς της κατηγορίας HPV (Human Papilloma Virus) φαίνεται να προάγει την καρκινογένεση. Ο ιός αυτός είναι γενετήσια (σεξουαλικά) μεταδιδόμενος και είναι υπεύθυνος για τη δημιουργία κονδυλωμάτων.

4) Η σεξουαλική δραστηριότητα σε νεαρή ηλικία καθώς και η εναλλαγή πολλών ερωτικών συντρόφων, ενοχοποιούνται για εμφάνιση της νόσου – ίσως λόγω της έκθεσης στους ιούς της κατηγορίας HPV. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι πολύ σπάνιος σε παρθένες.

5) Η αμέλεια να επισκεφθούν τον γυναικολόγο ενοχοποιείται για εμφάνιση αυτού του καρκίνου σε πολλές γυναίκες. Το τεστ Παπανικολάου μπορεί να εντοπίσει προκαρκινικές καταστάσεις των κυττάρων του τραχήλου. Παρατηρείται μεγαλύτερος επιπολασμός της νόσου σε γυναίκες που δεν έχουν επισκεφθεί ποτέ τον γυναικολόγο τους ή δεν έχουν κάνει ποτέ τεστ Παπανικολάου.

ΠΟΙΕΣ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ 

Εάν υπάρξει έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου μπορεί να επιτευχθεί ίαση. Η έγκαιρη διάγνωση βασίζεται στον προληπτικό έλεγχο. Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας είναι κακοήθης ασθένεια που δύναται να παρουσιάσει μεταστάσεις σε άλλα όργανα. Αυτό συμβαίνει συνήθως σε προχωρημένο στάδιο. Η νόσος μεθίσταται σε γειτονικά όργανα όπως στο παχύ έντερο, στην ουροδόχο κύστη και στα οστά της λεκάνης. Αποτελεί σημαντική αιτία θανάτου για τις γυναίκες. Τα ποσοστά είναι υψηλά στις λατινοαμερικάνικες χώρες και χαμηλά στις μεσογειακές ευρωπαϊκές χώρες. Είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος των γυναικείων γεννητικών οργάνων μετά τον καρκίνο της ωοθήκης.

ΤΙ ΚΑΝΟΥΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΠΡΟΛΑΒΟΥΜΕ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥ ΚΑΡΚΙΝΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΜΗΤΡΑΣ 

Η πρόληψη της νόσου έγκειται στην αποφυγή των παραγόντων επικινδυνότητας και στον πρώιμο εντοπισμό των περιπτώσεων. Αυτό επιτυγχάνεται με την εξέταση Παπανικολάου, που πέραν των περιπτώσεων καρκίνου, μπορεί επίσης να εντοπίζει και να κατηγοριοποιεί τις προκαρκινικές καταστάσεις (κατηγορίες CIN I, II και ΙΙΙ). Ο έγκαιρος εντοπισμός και η σταδιοποίηση μιας προκαρκινικής κατάστασης, οδηγεί στην άμεση και σωστή θεραπεία πριν ακόμη μετεξελιχθεί σε καρκίνο. Βάσει αυτών, συνιστάται ετήσιος έλεγχος με την δοκιμασία (τεστ) Παπανικολάου. Επιπρόσθετα η σταθερότητα στη σεξουαλική ζωή και η αποφυγή πολλών ερωτικών συντρόφων καθώς και η λήψη προφυλακτικών μέτρων κατά τη διάρκεια της ερωτικής πράξης προφυλάσσουν από τη νόσο.

ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΡΚΙΝΟ 

Όταν η νόσος εντοπιστεί στο προκαρκινικό στάδιο (CIN) γίνεται κολποσκόπηση όπου η πάσχουσα περιοχή, εντοπίζεται με τη βοήθεια οξικού οξέος. Γίνεται λήψη βιοψιών και ο πάσχων ιστός καταστρέφεται με κρυοθεραπεία, laser, ή ηλεκτροδιαθερμία. Αυτό επιφέρει ίαση στο 90% των περιπτώσεων. Η ασθενής θα πρέπει να υποβάλλεται σε τεστ Παπανικολάου κάθε χρόνο για τα επόμενα 10 χρόνια. Αν δεν μπορεί να εντοπιστεί η γραμμή μετάπτωσης των κυττάρων ή εάν υπάρχει υπόνοια μικροδιηθητικού καρκίνου γίνεται κωνοειδής εκτομή της (με laser ή ηλεκτροδιαθερμία) και βιοψία. Αυτό συνήθως επιφέρει ίαση.

Ο καρκίνος σταδιοποιείται ανάλογα με την έκταση και τη διασπορά του σε τέσσερα στάδια (Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, και ΙV). Στο στάδιο Ι και ΙΙ γίνεται υστερεκτομή (χειρουργική αφαίρεση της μήτρας ) και ακτινοθεραπεία. Η πενταετής επιβίωση είναι 80% στο στάδιο Ι και 60% στο στάδιο ΙΙ. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να προκαλέσει στένωση του κόλπου οπότε συνιστάται η ασθενής να έχει σεξουαλική επαφή εντός δύο μηνών από την έναρξη της θεραπείας με τη βοήθεια λιπαντικών ουσιών. Στο στάδιο ΙΙΙ της νόσου συνιστάται εκτεταμένη ακτινοθεραπεία – οι εξεντερωτικές επεμβάσεις (αφαίρεση μήτρας, κόλπου, ουροδόχου κύστης και ορθού) χρησιμοποιούνται μόνοι σε επιλεγμένες περιπτώσεις. Στο στάδιο IV η θεραπεία είναι παρηγορητική και στοχεύει στα συμπτώματα που ενοχλούν την ασθενή. Τελευταία χρησιμοποιείται  συμπληρωματική χημειοθεραπεία, κυρίως σε προχωρημένες μορφές καρκίνου.